Kırık ve Çıkık Nedir?
Eklemi oluşturan kemiklerin kalıcı olarak yerinden ayrılmasına ise çıkık adı verilir. Çıkık dış bir kuvvetten kaynaklanabilir veya eklemi oluşturan kemiklerde doğuştan gelen bir kusur olabilir. Ayrıca eklemdeki iltihaplanma ve ur gibi durumlar da çıkığa neden olabilir.
Yazı İçeriği
Kemik Kırığı Çeşitleri Nelerdir?
Kemik kırığı çeşitleri 4 ana grupta incelenir. Bunlar;
Kısmi Kemik Kırıkları: Bu kırıklarda kemiğin bütünlüğü kısmen bozulur ancak kemik tek parça halinde kalır. Kırık veya çatlak yarı olarak da adlandırılabilir. Bu kırıklarda çevre yumuşak dokulara minimal düzeyde hasar verilir.
Basit Kemik Kırıkları: Bu kırıklarda kemik bütünlüğü bozulan kemik ikiye ayrılır ancak kemiklerin bulunduğu yer olması gerektiği yere daha yakındır ve çevredeki yumuşak dokular hafif yaralanır.
Açık Kemik Kırıkları: Bu tip kırıklar oldukça ciddi kırıklardır, kırılan kemikler birbirinden ayrılır, kırık kemiklerden en az biri vücuttan dışarı çıkar. Bu kırıklarda derinin bütünlüğü bozulur, kemiklerin uçları dışarıdan görünür, kanama ve enfeksiyon riski oluşur.
Parçalı (Çoklu) Kemik Kırıkları: Bu tip kırıklarda ise kemik bütünlüğü tek birden değil birçok yerden bozulur. Bu kırıklar çoklu kırık olarak bilinir. Vücudun neresinde gerçekleşirse gerçekleşsin ciddiye alınması gerekir.
Kapalı Kırık Nedir?
Kırılma Şekilleri
- Enine Doğru Kırıklar: Kırılma açıcı kemiğin uzunlamasına doğru gerçekleşen kırıklarıdır.
- Avülsiyon Kırıklar: Kemiğin herhangi bir bölümünden bir parçanın kopup ayrıldığı kırıklara
- denir.
- Spiral Kırıklar: Kemikte gerçekleşen bükülmeli kırıklara denir.
- Eğik Kırıklar: Kemiğin uzunlamasına doğru çapraz şekilde meydana gelen kırılmalardır.
- Eğik Ayrılmış: Bunlar çapraz olarak dikey olarak meydana gelen ve aynı zamanda kemiklerin birbirinden hafifçe yer değiştirdiği kırıklardır.
- Parçalı Kırıklar: Bir kemikte iki parçadan fazla kırık parçasının bazen kemiğin bir kısmınınufalandığı kırıklardır.
- Segmental Kırıklar: Parçalı kırıklardan tek farklı kemik ufalanmasının olmadığı kırıklardır..
- Açık Kırıklar: Kemiğin kırıldığı ve bir veya birkaç parçasının deriden dışarı çıktığı kırıklardır.
- Kısmi Kırık: Kemiğin yarısının kemik bütünlüğünü bozmayacak şekilde oluşan kırıklardır.
Kırık ve Çıkık Belirtileri
Kemik Kırıklarının Teşhisi Nasıldır?
- Açık kırıklarda kemik derinin üstüne çıkar ve dışarıdan gözle görülebilir.
- Kırık bölgesinde morarmalar görülür.
- Kapalı kırıklarda kırık bölgesinde şişlikler görülür.
- Ciddi şekil bozuklukları görülebilir.
-
Küçük eklemlerin kırılması, eklemlerin simetrisini bozar.
- Eller ve parmaklar gibi hareketli eklemlerin hareketliliği ciddi şekilde azalır ve ağrıya neden olur.
- Kırık bölgesinde hassasiyet artar ve hasta tarafından ağrı hissedilir. Elle yapılan muayene sırasında kırık teşhisi konulabilir.
Parmak Kırığı Neden Olur?
Parmak kırıkları genellikle ele sert bir maddenin vurması sonucu oluşur. Bir başka yaygın mekanizma, bir araba kapısı gibi bir parmağın iki yüzey arasına sıkışmasından sonra ortaya çıkar.
Kırık iyileşmesinden sonraki fonksiyonel başarı, kırığın yeri ve ayrılma derecesine bağlıdır. Parmak kırıkları için açının boyutu ve kırığın eklemde olup olmadığı kritik önem taşır. Özellikle eklem içi kırıklar veya serbest parmak kırıkları kavrama güçlüğü, hareket kısıtlılığı ve kozmetik deformitelere yol açabilir. Parmaklarla karşılaştırıldığında, ayak parmaklarının kırıkları daha tatmin edici bir şekilde tedavi edilir. Ancak unutulmamalıdır ki kırık şüphesi varsa tedavi gerekir.
Parmak kırıklarında bir diğer önemli nokta ise hastanın yaşıdır. Özellikle çocuklarda yetişkinlerden farklı büyüme çekirdekleri vardır. Çocuklarda kırıklar özellikle önemlidir çünkü büyüyen çekirdeğe zarar vermemeleri uzun süreli deformiteye yol açabilir.
Çıkık Nasıl Oluşur?
• Spor Yaralanmaları: Düşmeler ve çarpışmalar, özellikle futbol, hokey ve hokey gibi buzda, kayakta ve basketbolda oyuncular arasındaki teması içeren sporlarda, çıkıkların önemli nedenleridir.
• Sporla İlişkili Olmayan Travmalar: Motorlu araç kazalarına bağlı olarak eklemlere gelen güçlü darbeler de en sık nedenler arasındadır.
• Düşmeler: Düşme sonrasında eklemler ve kemikler yerinden çıkabilir.
Kırık ve Çıkık Tanısında Hangi Yöntemler Kullanılır?
Kırık ve çıkık vakalarından şüphe edilmesi durumunda doğruluğundan emin olunması için 2 temel tanı yöntemi vardır. Bunlar;
Röntgen
Röntgen sayesinde yaralanma, kırık ve çıkık boyutunu belirlemek ve tedavi yöntemini belirlemek mümkündür.
Mr
Yumuşak doku çıkıkları için MR daha uygun olur. Hasta için hangi filmlerin çekileceğine doktorlar karar verir.
Kırık ve Çıkık Durumunda Yapılabilecek İlk Yardım Müdahaleleri
Kendinizde veya yanınızdaki birisinde kırık ve çıkık vakasıyla karşılaştığınızda yapılması gereken ilk yardım müdahalesini bilmek oldukça önemlidir.
- İlk olarak kırık ve çıkık bölgesi doğru bu şekilde belirlenmeli fakat yerinde koymaya çalışılmamalıdır.
- Ağız yoluyla herhangi bir besin alınmamalıdır.
- Kişinin nabız durumu, derinin rengi ve cilt ısısı kontrol edilir.
- Acilen tıbbi yardım istenir.
Kırık ve Çıkık Tedavisi
Kırık ve çıkıklar bazı düşme, çarpma ve darbelere bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunlarından biridir. Kırıklar çeşitli alanlarda çatlaklara neden olabilirken bazı bölgelerde kırık gelişebilir, bazı bölgelerde ise kırık hiç oluşmayabilir. Ağrı ve bir miktar şişlik ilk önce kırığın meydana geldiği yerde ortaya çıkar. Kırıklar şişlik ve morluk şeklinde ortaya çıkar. Bir kırık oluştuktan sonra yapabileceklerinize gelince, ilki kemiklerin uçlarını düzgün bir şekilde bağlamaktır. Kırılma noktası incelenirken çeşitli tıklamalar hissedilebilir. Belirli dönemlerde kırılan kemik bazı kasları, deriyi ve eti delip yukarı doğru dışa doğru uzanır. Çıkık tedavisinde ise;
• Yerine Oturtma: Bu işlem sırasında doktorunuz kemiği nazik dokunuşlarla birlikte yeniden konumlandırmaya çalışacaktır. Şişliğin ve ağrının derecesine bağlı olarak kemiğin hareketsiz hale getirilmesinden önce anestezi gerekebilir.
• Sabitleme: Kemik düzgün bir şekilde oturduktan sonra, eklem bölgesi birkaç hafta boyunca bir atel, askı veya alçı ile hareketsiz hale getirilmelidir.
• İlaç Desteği: Kemikler yerine oturtulduktan sonra bir süre ağrı hissedilebilir. Ağrı devam ederse ağrı kesici ya da kas gevşetici ilaçlardan kullanabilirsiniz.
Yaşlılarda görülen kırık ve çıkık vakalarında, özellikle kalça bölgesinde meydana gelen kırıklarda genellikle protez cerrahisine başvurulur. Protez cerrahisinde zarar gören eklem çıkarılır ve yerine protez yerleştirilir. Yerleştirilen protez çıkarılan eklemin işlevlerini yerine getirir. Böylece hastalar günlük yaşamına sorunsuz, ağrısız ve sağlıklı bir şekilde devam edebilir.
Kırık ve Çıkık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kırığın İyileşme Belirtileri Nelerdir?
Morarma, kırığın iyileşmesine yardımcı olan hücrelerin etkilenen alanın çevresinde toplanması nedeniyle oluşur. İnsanlarda kangren belirtisi olarak kabul edilse de oluşan morarma aslında iyileşme belirtisidir.
Kırık Kaynarken Ağrı Olur Mu?
Kaynamayan kırıklarda ödem, ağrı ve kızarıklık gibi durumlar görülebilir. Tam olarak kaynamayan kırıklar kişinin hayatını olumsuz yönde etkiler.
Kırık ve Çıkık Nasıl Anlaşılır?
Kırık bölgesinde şişlik, morluk ve etkilenen bölgeyi hareket ettirememe de kırığın belirtilerinden bazılarıdır. Çıkık semptomları, olaydan sonra bir süre sınırlı hareket açıklığı, bölgede ağrı ve hassasiyet ile ortaya çıkar.
Çıkık ve Burkulma Arasındaki Fark Nedir?
Darbeyle birlikte eklemin yuvasından kalıcı olarak çıkmasına eklem çıkığı denir. Bunun geçici olarak gerçekleşmesine burkulma denir. Hafif burkulmalarda eklem hareket etmeyecek bir şekilde sarılır ve 24 saat soğuk uygulayın.
Kemik Kırığı Yanlış Kaynarsa Ne Olur?
Kırığın yanlış kaynaması, ilgilenen doktorun hatası veya tedavi sırasında yaptığı yanlışlarla hastanın hatası olabilir. Uygun olmayan birleştirme, kırık bölgesine bağlı olarak kısmi veya ciddi fonksiyon kaybına, ağrıya ve kozmetik kayba ve ayrıca ciddi hareket kısıtlamasına neden olabilir.
Çıkık Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Çeşitli nedenlere bağlı çıkık erken tespit edilmediği takdirde hastanın daha ciddi sağlık sorunlarına yol açacaktır. Kırıklar ve çıkıklar tedavi edilmezse eklem hareket açıklığı sınırlı olacaktır. Ayrıca, zayıf kaynama nedeniyle daha büyük sorunlar ortaya çıkar.
Kırık İyileşme Süresi Ne Kadardır?
Çocuklarda kırılan bölge alçıya alındıktan sonra ortalama 4-6 hafta süre içerisinde iyileşir. Yaşlı kişilerde kırığın kaynaması süresi daha uzun sürdüğünden dolayı ameliyatla tedavi edilebilir. Bu nedenden dolayı yaşlı kişilerde iyileşme süresi 3-6 ayı kadar bulabilir.
Kırık ve Çıkık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Morarma, kırığın iyileşmesine yardımcı olan hücrelerin etkilenen alanın çevresinde toplanması nedeniyle oluşur. İnsanlarda kangren belirtisi olarak kabul edilse de oluşan morarma aslında iyileşme belirtisidir. Kaynamayan kırıklarda ödem, ağrı ve kızarıklık gibi durumlar görülebilir. Tam olarak kaynamayan kırıklar kişinin hayatını olumsuz yönde etkiler. Kırık bölgesinde şişlik, morluk ve etkilenen bölgeyi hareket ettirememe de kırığın belirtilerinden bazılarıdır. Çıkık semptomları, olaydan sonra bir süre sınırlı hareket açıklığı, bölgede ağrı ve hassasiyet ile ortaya çıkar. Darbeyle birlikte eklemin yuvasından kalıcı olarak çıkmasına eklem çıkığı denir. Bunun geçici olarak gerçekleşmesine burkulma denir. Hafif burkulmalarda eklem hareket etmeyecek bir şekilde sarılır ve 24 saat soğuk uygulayın. Kırığın yanlış kaynaması, ilgilenen doktorun hatası veya tedavi sırasında yaptığı yanlışlarla hastanın hatası olabilir. Uygun olmayan birleştirme, kırık bölgesine bağlı olarak kısmi veya ciddi fonksiyon kaybına, ağrıya ve kozmetik kayba ve ayrıca ciddi hareket kısıtlamasına neden olabilir. Çeşitli nedenlere bağlı çıkık erken tespit edilmediği takdirde hastanın daha ciddi sağlık sorunlarına yol açacaktır. Kırıklar ve çıkıklar tedavi edilmezse eklem hareket açıklığı sınırlı olacaktır. Ayrıca, zayıf kaynama nedeniyle daha büyük sorunlar ortaya çıkar. Çocuklarda kırılan bölge alçıya alındıktan sonra ortalama 4-6 hafta süre içerisinde iyileşir. Yaşlı kişilerde kırığın kaynaması süresi daha uzun sürdüğünden dolayı ameliyatla tedavi edilebilir. Bu nedenden dolayı yaşlı kişilerde iyileşme süresi 3-6 ayı kadar bulabilir.Kırığın İyileşme Belirtileri Nelerdir?
Kırık Kaynarken Ağrı Olur Mu?
Kırık ve Çıkık Nasıl Anlaşılır?
Çıkık ve Burkulma Arasındaki Fark Nedir?
Kemik Kırığı Yanlış Kaynarsa Ne Olur?
Çıkık Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Kırık İyileşme Süresi Ne Kadardır?