Diz Protezi Nedir?
Diz Protezi Nedir?
Diz eklemindeki hasarlı yapıları yapay parçalarla değiştirme işlemidir. Diz protezi genellikle ileri kireçlenme ve aşırı ağrı durumlarında uygulanır. Ameliyatla hasarlı kemik ve kıkırdak çıkarılır. Yerine metal ve plastikten oluşan protez takılır. Hareket kabiliyeti artar. Ağrılar azalır. Günlük yaşam kolaylaşır. Yaşlı bireylerde sık tercih edilir. Rehabilitasyon süreci önemlidir.
Yazı İçeriği
Diz Protezi Belirtileri Nelerdir?
Diz ekleminde sürekli devam eden, istirahat hâlindeyken bile geçmeyen ağrılar protez ihtiyacına işaret edebilir. Bu ağrılar zamanla kişinin uyku düzenini bile bozacak seviyeye ulaşabilir. Yürüme, merdiven çıkma, oturma ve kalkma gibi temel günlük hareketlerde zorlanma yaşanması, diz ekleminde ciddi bir hasar olduğunu gösterir. Bu durum protez gereksinimini gündeme getirir. Diz eklemini tam olarak bükememe, sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklemde sertlik hissi oluşması önemli bir belirtidir. Sertlik fiziksel aktiviteleri kısıtlar. Zamanla bacaklarda içe ya da dışa doğru eğrilik oluşabilir.
Bu durum, diz eklemindeki kıkırdakların aşırı hasar gördüğünü ve protezle düzeltilebileceğini gösterir. Ağrı kesiciler, enjeksiyonlar veya fizik tedavi yöntemleriyle geçmeyen şikayetlerde cerrahi seçenekler değerlendirilir. Bu durumda diz protezi ciddi bir alternatif hâline gelir. Görüntüleme yöntemlerinde diz eklemi arasındaki boşluğun daralması veya kıkırdakların tamamen yok olması, eklemin artık doğal işlevini yitirdiğini gösterir. Bu da diz protezi için önemli bir kriterdir. Kişinin sosyal hayatını, iş gücünü ve psikolojik durumunu olumsuz etkileyecek derecede ağrı ve hareket kaybı yaşanıyorsa, protez düşünülmelidir.
Diz Protezi Hangi Durumlarda Yapılır?
Diz kıkırdağının zamanla aşınması sonucu oluşan diz kireçlenmesi, hareket ettikçe şiddetlenen ağrıya ve hareket kısıtlılığına yol açar. Diğer tedaviler işe yaramadığında protez gerekebilir. Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırmasıyla oluşan romatoid artrit sırasında, diz eklemi iltihaplanır ve yapısı bozulur. Uzun süreli ağrı ve şekil bozukluğu olduğunda cerrahi gündeme gelir. Kazalar ve spor yaralanmaları sonucunda dizde ciddi kırıklar ya da bağ-yumuşak doku zedelenmeleri meydana gelebilir. Eklem yapısı bozulmuşsa protezle değiştirilmesi gerekebilir. Yürüme, merdiven çıkma, oturup kalkma gibi basit hareketler bile ağrılı hale geldiyse ve hasta bu ağrılar nedeniyle aktif yaşantısını sürdüremiyorsa diz protezi düşünülebilir.
Ağrı kesiciler, enjeksiyonlar ve fizik tedavi gibi yöntemler artık etkili olmuyorsa ve hasta sürekli ağrı çekiyorsa cerrahi bir çözüm olarak uygulanır. Dizde içe ya da dışa doğru eğilme gibi deformiteler varsa ve bu durum ilerlemişse, fonksiyonları düzeltmek ve ağrıyı gidermek için protez tercih edilir. Kişi artık sadece hareket ederken değil, istirahat halinde hatta geceleri de ağrı hissediyorsa, bu durum dizde ciddi hasar olduğunun göstergesidir ve protez gündeme gelebilir. Hasta birkaç adım attıktan sonra diz ağrısı nedeniyle durmak zorunda kalıyorsa ya da baston/kanepe gibi desteklere ihtiyaç duyuyorsa ileri seviye bozulma söz konusu olabilir.
Diz Protezi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ameliyat sonrası en önemli adımlardan biri, doktor veya fizyoterapist tarafından verilen egzersiz programına sadık kalmaktır. Bu hareketler, dizin güçlenmesini ve hareket kabiliyetinin artmasını sağlar. Egzersizleri aksatmak, iyileşme sürecini yavaşlatır. Protezin uyumunu olumsuz etkileyebilir. Ameliyat bölgesindeki dikişler ve yara iyileşene kadar hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Pansumanlar düzenli olarak değiştirilmelidir ve doktorun önerdiği şekilde yara bölgesi korunmalıdır. Kızarıklık, akıntı veya aşırı ağrı gibi belirtilerde hemen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Vücuda yabancı bir madde yerleştirildiği için enfeksiyon riski mevcuttur. Bu nedenle, ağız içi veya idrar yolları gibi başka bölgelerdeki enfeksiyonlar diz protezini etkileyebilir. Diş tedavisi veya başka bir cerrahi işlem gerekiyorsa, öncesinde ortopedi doktoruna bilgi verilmelidir. Ameliyat sonrası dönem boyunca doktor kontrolleri büyük önem taşır. Bu kontrollerde diz protezi yerleşimi, hareket açıklığı ve genel iyileşme durumu değerlendirilir. Gerekli görüldüğünde fizik tedavi süreci yeniden planlanabilir. Özellikle ilk haftalarda dizin aşırı bükülmesi, diz üstüne çökülmesi ya da yüksek yerlere çıkmak gibi zorlayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır.
Bu tür hareketler protezin yerinden oynamasına veya çevre dokuların zarar görmesine neden olur. Baston, yürüteç veya koltuk değneği gibi yardımcı ekipmanlar, dengenizi korumanıza yardımcı olur. Doktorunuz aksini söylemedikçe bu ekipmanları kullanmayı sürdürmelisiniz. Kendi kendinize bırakmanız denge kaybı veya düşme riskini artırabilir. İyileşme sürecinde kemik ve kas dokusunun onarımı için protein, vitamin ve mineral yönünden zengin bir beslenme programı uygulanmalıdır. Ayrıca fazla kilo almak, dize binen yükü artıracağı için dikkat edilmelidir. Diz protezi sonrası hareketsizlik, bacak damarlarında kan pıhtısı (derin ven trombozu) oluşma riskini artırır.
Bu nedenle, bacak hareketlerini aksatmamak, bol su içmek ve gerekiyorsa kan sulandırıcı ilaçları kullanmak önemlidir. Her hasta farklı hızda iyileşir. Beklentilerinizi gerçekçi tutarak sabırlı olmalısınız. Ağrılar, şişlikler ve yorgunluk zamanla azalacaktır. Hemen tam kapasiteyle yürümek veya merdiven çıkmak beklenmemelidir. Düşmeleri önlemek için evde halı kaydırmazları kullanılmalı. Yürüyüş alanları açık tutulmalı, banyo ve tuvalet gibi kaygan zeminlerde tutunma barları bulundurulmalıdır. Bu maddelere dikkat ederek protez sonrası süreci daha konforlu, güvenli ve sağlıklı şekilde geçirebilirsiniz.
