Diz Protezi

Diz ekleminin işlevini yitirecek kadar aşınması, hasar görmesi ve bu hasarın kalıcı olması sonucunda protez tedavisi uygulanması uygun bulunursa, diz protezi ameliyatı yapılır. Diz protezi, metal ve polietilen karışımından yapılan yapay bir diz eklemidir. Bu protezler, işlevsiz bir eklemin işlevlerini taklit eder.

Yapay eklemin, işlevini yitirmiş olan diz ekleminin yerine cerrahi bir yol izleyerek değiştirilmesine ise diz protezi ameliyatı denir. Protezin ana gövdesi titanyum veya kobalt-krom metal alaşımından, ara parçası ise güçlendirilmiş plastik olan polietilenden yapılmıştır. Günümüz teknolojisinin gelişmesiyle birlikte tasarım ve kullanılan malzemelerde iyileştirmeler yapılmış ve tedavi sonuçları her geçen gün daha başarılı olmaktadır. Diz protezleri, genellikle diz eklemini etkileyen hastalıkların tedavisinde son çare olarak tercih edilmektedir.

Çoğunlukla diz ekleminin ciddi şekilde hasar gördüğü diz kireçlenmesi problemlerinde diz protezleri sıklıkla tercih edilmektedir. Kıkırdak ve kemiğin aşınmış yüzeylerin belirlenip, bu alanlara protez yüzeylerin yerleştirilmesiyle diz ekleminin kireçlenmeden (osteoartrit) kaynaklanan sorunlarının önemli ölçüde azalmasını sağlar. Diğer tedaviler yöntemleri hastanın yaşam kalitesinde yeteri kadar iyileşmesine etkili olmadıysa ve yüksek düzeyde ağrı ve fonksiyon kaybı gibi durumlar diğer yöntemlerle hafifletilemiyorsa bu ameliyat tercih edilebilir. Diz protezi ameliyatı kimlere yapılır sorusuna cevap verebilecek bazı durumlar şunlardır:

Diz eklemi ile ilişkili şiddetli ağrı oluşumu ve şekil bozukluğu olan kişilere,
Radyolojik görüntülerde diz kıkırdağında ciddi hasara rastlanan kişilere,
Yürüme veya merdiven çıkma gibi basit günlük işlevlerde bile hareket zorluğu yaşayan kişilere,
İlaç tedavisi, istirahat ve fizik tedavi gibi diğer uygulamalarla iyi bir sonuç elde edilmemiş olan kişilerde diz protezi tedavisi uygulanabilir.

Kemik ve eklem hastalıklarının sık görüldüğü 50 ile 80 yaş arasındaki kişilere uygulanan protez ameliyatında herhangi bir yaş sınırı yoktur. Bu ameliyat, 65 yaş üstü kişilerde daha uygun görülse de, alternatif tedavilerle düzeltilemeyen eklem sorunları için genç yaştaki bireylere de diz protezi yapılabilir.

Yazı İçeriği

Di̇z Eklemi̇ Nasıl Bozulur?

Diz ekleminde bulunan kıkırdaklı yapı, yaş ilerledikçe sürtünmeden kaynaklı zamanla yıpranır ve işlevini kaybeder. Bunun dışında diz ekleminde meydana gelen bozulmalar her hastada farklı gelişebilir. Diz ekleminde en çok görülen sorunların başında diz kireçlenmesi gelmektedir. Kalıtsal olarak aktarılan bazı hastalıklar sonucunda oluşan diz problemleri oluşabilir. Kireçlenmenin nedeni hastanın yaşının ilerlemesi ve genetik faktörlerdir. Ancak diğer diz problemlerinin nedenleri değişkenlik gösterebilir ve şöyle sıralanabilir;

Dizdeki kan dolaşımının/akışının çeşitli nedenlerden dolayı bozulması.
Pıhtı sorununun yaşanması,
Metabolik hastalıklar,
Romatizmal hastalıkları,
Genetik faktörler,
Çocukluk döneminde yaşanan septik artrit sorunu
Aşırı kilolu olmak, bazı diz hastalıklarının oluşmasına neden olabilir.

Diz Protezi Çeşitleri Nelerdir?

Diz protezi çeşitleri genel olarak total ve kısmi protezler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Diz ekleminin sadece bir kısmında kireçlenme olması durumunda tercih edilen protez tipi genellikle kısmi protezdir. Dizin birden fazla bölgesinde oluşan kireçlenmelerde ise total diz protezi kullanılarak tedavi gerçekleştirilir. Kısacası diz protez seçimi diz eklemini etkileyen problemin yerine, türüne ve şiddetine göre karar verilmelidir.

Total Diz Protezi : Total diz protezi ameliyatı, günümüzde mevcut olan en umut verici ortopedik ameliyatlardan biridir. Diz eklemindeki hasar, eklemin birden fazla bölümünü içeriyorsa total protez kullanılır. Bu protezi kullanan hastalarda kıkırdak, menisküs ve bağ dokusu ciddi şekilde hasar görür. Tam protezler kullanılarak iç ve dış yüzeyler değiştirilebilir. Diz ağrısını azaltmayı, uygun diz fonksiyonunu geri kazandırmayı ve hareketliliği arttırmayı amaçlar. Dolayısıyla kişinin yaşam kalitesini artırır. Diz ekleminin kıkırdağında ciddi hasar oluşmuş hastalarda eklemin yapay eklem ile değiştirilmesi işlemidir.

Kısmi Diz Protezi : Kısmi diz protezleri sadece hasar gören bölgedeki eklemlerin değiştirildiği, etkilenmemiş kıkırdak, menisküs ve bağların korunduğu bir operasyondur. Son 15 yılda cerrahi tekniklerin ve implantların gelişmesi nedeniyle giderek daha popüler hale gelmiştir. Diz protezi ameliyatı olacak bütün hastaların yaklaşık %10-15’i kısmi diz protezlerine uygun olduğu düşünülmektedir. Çok daha hızlı ve kolay iyileşmesi, daha doğal bir diz hissi vermesi ve diz için daha iyi hareket performansı sağlaması nedenleri gibi total diz protezlerine göre avantajları vardır. Kısmi diz protezlerinin, ilk modellerin tasarım sorunları çözüldükten ve uygun hastaların kim olduğunun daha iyi anlaşılmasından sonra daha çok hastayı memnun etmeye başlamıştır.

Total Protez Kimler İçin Uygundur?

Diz eklemi kıkırdağının ileri derece hasar görmesi nedeniyle yürüme ve merdiven çıkma gibi günlük aktivitelerin bile oldukça etkilen hastalar için uygulanan tedavi yöntemidir. İstirahat, ilaçlar, fizik tedavi, eklem içi enjeksiyon gibi cerrahi olmayan tedavi yöntemleri kullanılmasına rağmen olumlu etki alamayan ve yaşam kalitesinde herhangi bir düzelme olmayan hastalar için uygundur. Protez ameliyatı olacak hastaların çoğu genellikle 50 ila 80 yaşları arasındadır. Ancak her hasta diz ağrısı ve fonksiyon kaybı açısından ayrı ayrı değerlendirilir. Romatoid artrit ve osteonekroz gibi bazı özel durumlarda daha erken yaştaki bireylere de protez yapılabilir.

Di̇z Protezi̇ Ameli̇yatı Öncesi̇

Diz protezi ameliyatı uygulanacak hasta, kan sulandırıcı ilaç kullanıyor ise: Kullandığı ilaca göre, ameliyattan 5-10 gün önce kullanmayı bırakması ve bunun yerine daha düşük dozlu kan sulandırıcı iğne kullanması gerekmektedir. Ameliyattan sonra ki sürede kanama riski ortadan kalkınca, hasta tekrar kullanması gereken ilaçları kullanabilir. Diz protez ameliyatı, diz artritinden dolayı şiddetli ağrı çeken hastalarda ağrıyı azaltmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek için yapılan bir işlemdir.

Ameliyattan önce hastalar genellikle uzun süreli cerrahi olmayan (ağızdan alınan ilaçlar, eklem içi enjeksiyon, spor aktiviteleri, fizik tedavi gibi) tedaviler alır ancak ağrılar hastayı rahatlatacak ölçüde giderilemeyebilir. Günümüzde protezlerin ömrünün 20-25 yıla kadar uzadığı düşünüldüğünde, üretim çağından çok yaşam standardı kavramı önem kazanmaktadır. Ancak 55 yaşın altındaki kişiler için diğer tedaviler tam olarak denenmelidir. 55-65 yaşları arasında başka tedaviler faydalı olabilir. 65 yaş üzerinde rahatlıkla uygulanabilir. Genel olarak konuşursak, iki tip diz protezi vardır. Biri total diz protezi adı verilen klasik bir uygulama, diğeri ise minimal invaziv parsiyel diz protezidir. Bu yöntemlerin her ikisi de dünya çapında oldukça uzun bir süredir uygulanmakta ve iyi sonuçlar alınmaktadır.

Tüm cerrahi tedavilerde olduğu gibi diz protezi ameliyatı öncesinde de hastanın tüm sağlık kontrollerinin detaylı bir şekilde tamamlanması gerekir. Ameliyatı etkileyebilecek kan hastalıkları, enfeksiyonlar, şeker hastalığı gibi farklı tıbbi durumlar varsa bunun için de çeşitli testler yapılır. Radyografik görüntülere göre diz eklemi detaylı bir şekilde incelenerek hasarın boyutu ve eklemdeki yayılımı belirlenir ve tedavi planı oluşturulur. Ayrıca bu muayeneler sırasında kullanılacak protez tipini belirlenir. Diz protezi ameliyatı tarihi kesinleştikten sonra hastanın düzenli kullandığı ilaçlar olup olmadığı da değerlendirilmelidir. Ameliyattan önce kan ve idrar testleri yapılmalı ve kontrol edilmelidir.

Di̇z Protez Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Diz protezi ameliyatı başladığında önce lokal anestezi yapılır ve alt gövde uyuşturulur. Bu sayede hasta herhangi bir ağrı hissetmeyecektir. Bazı hastalarda genel anestezi de kullanılabilir. Anesteziden sonra diz kapağında ve eklemde bir kesi yapılır. Yıpranmış kemik yüzeylerini ve kıkırdak dokusunu temizler.

Eklem aşınma bölgesi çıkarıldıktan sonra hasta tarafından seçilen protez bölgesi bir dolgu maddesi yardımıyla kemik yüzeyine sabitlenir. Diz eklemi metal alaşımlı ve takviyeli plastik olan polietilen malzeme ile kapatılır ve diz kapağının dikilmesi ile operasyon sonlandırılır. Ameliyatın ne kadar süreceği, protezin tipine veya diz eklemindeki hasarın derecesine bağlıdır. Çoğu işlem ortalama 2 saat içinde tamamlanır.

Robotik Diz Protezleri Ameliyatı

Günümüz tıp teknolojisi, günlük yaşamı olumsuz etkileyen ve protez uygulamasını gerektiren diz problemlerinin tedavisinde ileri teknik cerrahi yöntemlerin kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Deneyimli hekimler tarafından gerçekleştirilen robotik diz protezi ameliyatının hastaya fayda sağlayan birçok avantajı vardır. Robotik cerrahi, milimetrik dijital ölçümleriyle planlamaya, bu planları uygulamaya ve optimum fonksiyonel sonuçlara ulaşmaya yardımcı olur. Robotik diz protezi ameliyatı sayesinde protezin kullanım ömrü uzun olup tekrar ameliyat olma ihtimalini minimuma indirmektedir.

Di̇z Protezi̇ Ki̇mlere Uygulanabi̇li̇r? Ki̇mler İçin Uygundur?

Diz protezi; diz ekleminde kalıcı hasar oluşan, ameliyatsız tedavinin etkisi olmayacağı (fizik tedavi, ilaç tedavisi vb.) hastalara uygulanması uygundur. Hastanın ağrısız bir şekilde yürüme mesafesinin 300 metrenin altında olması durumunda. Ağrısı sebebiyle, her gün ağrı kesici kullanan hastaların diz protezi ameliyatı olması gerekmektedir. Sürekli ilaç kullanan hastalarda karaciğer ve böbrek hastalıkları meydana gelebilir.

Di̇z Protezi̇ Sonrası Enfeksi̇yonu Ri̇ski̇nden Nasıl Korunulur?

Dizinde protez bulunduran hastalar ömürleri boyunca enfeksiyon kapma riski taşır. Protezli hastalar, diş çekimi-dolgu gibi işlemler dahil bütün cerrahi müdahale gerektiren işlemlerden hemen önce koruyucu antibiyotik almak zorundadır. Aksi halde enfeksiyon kapma riski artacaktır. Bununla birlikte vücut temizliği de enfeksiyon riskinden korunmak için dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur.

Diz Protezi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Diz Protezi Ameliyatı Sonrasında Fizik Tedavi Gerekli Midir?

Günümüz teknolojik imkanları ile her yaşta diz protezi ameliyatı yapılabilmektedir. Daha genç hastalarda travma veya romatoid artrit veya gut artriti nedeniyle protez gerekebilir. Ancak ileri yaşa bağlı kireçlenmelerde ameliyat genellikle 55 yaşından sonra yapılır. Diz protezinin ömrü ortalama 20-25 yıldır.

Diz Protez Ameliyatı Geçiren Hastalar Spor Yapabilir Mi?

Bu karar protezin tipine ve eklemdeki aşınma ve yıpranmaya göre değişir. Bu konuda hastalar doktorlarının talimatlarına harfiyen uymalıdır. Birincisi, konfor sporları olarak bilinen yürüyüş ve yüzme, protezli kişiler için daha iyi seçeneklerdir.

Diz Protez Ameliyat Ne Kadar Sürer?

Diz protez ameliyatı ortalama 1,5-2 saat arası sürmektedir. İki dize birden aynı anda diz protez ameliyatı yapılabilmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu işlem yapılacak hastanın dikkatli seçilmesidir. Uygulamada öncelik, hasta konforun ve olası sorunları azaltmak için diz protezlerinin her diz için ayrı ayrı yapılmasıdır.

Diz Protezlerinin Ömrü Ne Kadardır?

Doğru cerrahi teknik ve modern protez tasarımı ile diz protezlerinin ömrü 20 yıla kadar uzatılabilmektedir. Bununla birlikte hastanın nasıl kullandığı da oldukça önemlidir. Dikkatli davranan bir insan 20 yıldan daha fazla süre boyunca kullanabilir.

Diz Ameliyatının Riskleri Nelerdir?

Her ameliyatta olduğu gibi diz protezi ameliyatının da bazı riskleri bulunmaktadır. Bu riskler arasında; enfeksiyon oluşması, diz ekleminde kanama ve bacak damarlarında kan pıhtısı oluşması gibi riskler sayılabilir.

İki Diz Aynı Anda Ameliyat Edilebilir Mi?

Her iki dizde de şiddetli ve geçmeyen bir ağrı varsa doktor tarafından muayene edildikten sonra aynı anda her iki dizde diz protezi ameliyatı yapılabilmektedir.

Diz Protezi Neden Gevşer?

Diz protezleri farklı nedenlerden dolayı gevşeyebilmektedir. Protezi oluşturan bileşenler, hareket sırasında oluşan sürtünme nedeniyle zamanla yıpranır. Aşındıkça protezin parçaları, bağlı olduğu kemikten ayrılabilir ve gevşeyebilir.