Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Yazar: Op. Dr. Ayşe Övül Erdoğan
Kategoriler:
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Dizde ileri derecede kireçlenme ya da yapısal hasar geliştiğinde cerrahi seçenek gündeme gelir. Bu noktada sıkça merak edilen diz protezi ameliyatı nasıl yapılır? sorusu öne çıkar. Amaç ağrıyı azaltmak ve dizin hareket kabiliyetini yeniden kazandırmaktır. Ameliyat öncesinde hasta detaylı şekilde değerlendirilir. Röntgen ve gerekli görüntüleme yöntemleriyle eklem hasarının seviyesi belirlenir. Operasyon sırasında aşınmış eklem yüzeyleri dikkatlice temizlenir.
Yazı İçeriği
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır? Kimler İçin Uygundur?
Diz eklemi, vücudun yükünü taşıyan ve günlük hareketlerde en aktif kullanılan eklemlerden biridir. Zamanla kıkırdak dokunun aşınması, eklem yüzeylerinde bozulma ve şekil değişiklikleri oluşabilir. Bu durum ağrıya, sertliğe ve hareket kısıtlılığına yol açar. İlerlemiş vakalarda merdiven çıkmak, yürümek ve oturup kalkmak zorlaşır. Yaşam kalitesi belirgin şekilde düşer.
Bu noktada diz protezi ameliyatı, ileri derecede eklem hasarı olan hastalar için gündeme gelir. Ameliyat öncesinde hasta detaylı olarak değerlendirilir. Fizik muayene yapılır. Röntgen ve gerekirse MR gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Amaç, hasarın boyutunu net olarak ortaya koymaktır. Cerrahi sırasında aşınmış eklem yüzeyleri temizlenir. Yerine metal ve özel plastikten oluşan yapay eklem parçaları yerleştirilir. Böylece eklem yüzeyi yeniden düzenlenir.
Bu cerrahi yöntem genellikle ileri yaş grubunda tercih edilir. Ancak sadece yaş tek başına belirleyici değildir. Günlük yaşamda ağrı nedeniyle hareket edemeyen kişiler için de uygun olabilir. Uzun süredir ilaç ve fizik tedaviden fayda görmeyen hastalar bu grupta yer alır. Dizde ciddi şekil bozukluğu gelişmiş olması da önemli bir kriterdir.
Kimler için uygun olduğu değerlendirilirken hastanın genel sağlık durumu da dikkate alınır. Kontrol altına alınmamış enfeksiyonlar ve ciddi hastalıklar risk oluşturabilir. Bu nedenle karar kişiye özel verilir. Doğru hasta seçimi başarıyı artırır.
Uygun adaylarda diz protezi ameliyatı, ağrının azalmasını ve hareket kabiliyetinin yeniden kazanılmasını sağlar. Ameliyat sonrası rehabilitasyon süreci de en az cerrahi kadar önemlidir. Düzenli egzersiz ve kontrollü yüklenme ile hasta günlük yaşamına güvenle dönebilir.
Diz Protezi Ameliyatı Hangi Durumlarda Kullanılır?
Diz eklemi, vücudun yükünü taşıyan en önemli eklemlerden biridir. Zamanla aşınmaya ve yıpranmaya oldukça açıktır. Günlük aktiviteler sırasında hissedilen diz ağrısı başlangıçta hafif olabilir. Ancak ilerleyen süreçte bu ağrı kalıcı hâle gelir. Yürüme mesafesi kısalır. Merdiven çıkmak zorlaşır. Kişi sosyal yaşamdan uzaklaşmaya başlayabilir. Bu noktada diz eklemindeki sorunun ciddiyeti mutlaka değerlendirilmelidir.
İleri düzey kıkırdak kaybı, dizde şekil bozukluğu ve sürekli ağrı önemli uyarı işaretleridir. İlaç tedavileri artık yeterli gelmiyorsa farklı seçenekler gündeme gelir. Fizik tedavi ve enjeksiyon uygulamalarına rağmen rahatlama sağlanamıyorsa cerrahi seçenekler düşünülür. Özellikle geceleri artan diz ağrısı ve istirahat hâlinde bile geçmeyen şikâyetler dikkatle ele alınmalıdır. Günlük hareketlerin ciddi şekilde kısıtlanması karar sürecini hızlandırır.
Bu aşamada diz protezi ameliyatı, eklem yüzeylerinin görevini yapamadığında tercih edilir. İleri derecede kireçlenme en sık nedenler arasındadır. Romatizmal hastalıklar da diz eklemine ciddi zarar verebilir. Travma sonrası gelişen eklem hasarları bu gruba girer. Doğuştan diz yapısında bozukluk olan kişilerde de zamanla benzer sorunlar ortaya çıkabilir. Amaç, ağrılı yüzeyleri ortadan kaldırmaktır. Daha dengeli bir eklem yapısı oluşturulur.
Cerrahi karar, yalnızca görüntüleme sonuçlarına göre verilmez. Hastanın yaşı, günlük yaşam beklentisi ve genel sağlık durumu dikkate alınır. Kilo, kas gücü ve hareket kapasitesi değerlendirilir. Ameliyat sonrası sürece uyum sağlayabilecek hastalar için bu yöntem daha uygundur.
Doğru zamanda yapılan müdahale yaşam kalitesini belirgin şekilde artırır. Ağrısız hareket etmek mümkün hâle gelir. Kişi yeniden aktif bir yaşama dönebilir.
Diz Protezi Ameliyatı Yöntemleri Nelerdir?
Diz eklemi, vücudun en fazla yük taşıyan ve en çok kullanılan eklemlerinden biridir. Zamanla kıkırdak dokunun aşınması, travmalar veya romatizmal hastalıklar dizde ciddi ağrıya yol açabilir. İleri evre hasarlarda günlük hareketler zorlaşır. Merdiven çıkmak, yürümek ya da oturup kalkmak bile sorun hâline gelebilir. Bu aşamada cerrahi seçenekler gündeme gelir.
Günümüzde diz protezi ameliyatı, farklı yöntemlerle uygulanabilen gelişmiş bir cerrahi işlemdir. En sık kullanılan yöntem total protezdir. Bu yöntemde diz ekleminin hem uyluk hem de kaval kemiğine ait hasarlı yüzeyleri değiştirilir. Bazı hastalarda ise sadece eklemin tek bir bölümü etkilenmiştir. Bu durumlarda kısmi protez tercih edilebilir. Seçilecek yöntem, hastanın yaşı, aktivite düzeyi ve eklem hasarının yaygınlığına göre belirlenir.
Cerrahi teknikler de zamanla gelişmiştir. Klasik açık cerrahi hâlâ yaygın olarak kullanılır. Bunun yanında minimal invaziv yaklaşımlar da uygulanmaktadır. Daha küçük kesilerle yapılan bu tekniklerde kas ve yumuşak dokuya verilen zarar azalır. Bu durum, ameliyat sonrası toparlanmayı hızlandırabilir. Ancak her hasta bu yöntem için uygun olmayabilir.
Son yıllarda bilgisayar destekli ve robotik cerrahi sistemleri de kullanılmaktadır. Bu teknikler, protezin ekleme daha hassas yerleştirilmesini sağlar. Böylece dizin mekanik dengesi daha iyi korunur. Ameliyatın başarısı artabilir. Ancak bu yöntemler her merkezde bulunmayabilir.
Hangi yöntemin seçileceği mutlaka ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Doğru yöntem, doğru hasta için uygulandığında uzun süreli konfor sağlar. Amaç yalnızca ağrıyı azaltmak değil, güvenli ve dengeli bir diz fonksiyonu kazandırmaktır.
Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Süreç Nasıldır?
Ameliyat sonrası dönem, tedavinin başarısı açısından en az cerrahi kadar önemlidir. İlk hedef ağrının kontrol altına alınmasıdır. Hastanın genel durumu yakından takip edilir. Erken dönemde kan dolaşımını artırmak ve pıhtı riskini azaltmak için basit egzersizlere başlanır. Bu süreç kontrollü ilerler.
Ameliyattan sonraki ilk günlerde hasta genellikle ayağa kaldırılır. Yürüteç veya koltuk değneği desteğiyle kısa yürüyüşler yapılır. Bu, eklemin yeniden hareket kazanmasını sağlar. Aynı zamanda kasların zayıflamasını önler. Hareket korkusu normaldir. Ancak hareketsizlik iyileşmeyi geciktirir.
Fizik tedavi süreci bu dönemin temel parçasıdır. Diz ekleminin bükülme ve açılma kapasitesi aşamalı olarak artırılır. Egzersizler düzenli yapılmalıdır. Ağrı sınırı zorlanmamalıdır. Sabırlı ve istikrarlı olmak önemlidir. Her hastanın ilerleme hızı farklıdır.
Ev ortamına geçildikten sonra günlük yaşam aktiviteleri yavaş yavaş artırılır. Merdiven inip çıkma, oturup kalkma gibi hareketler kontrollü şekilde öğretilir. Uzun süre ayakta kalmak veya ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Uygun ayakkabı seçimi ve ev düzenlemeleri süreci kolaylaştırır.
Beslenme ve uyku da iyileşmeyi etkiler. Protein ağırlıklı beslenme doku onarımını destekler. Yeterli sıvı alımı ihmal edilmemelidir. Düzenli uyku, vücudun kendini toparlamasına yardımcı olur. Doktor kontrolleri aksatılmamalıdır.
Tüm bu aşamalar tamamlandığında hastaların aklında genellikle aynı soru belirir: diz protezi ameliyatı nasıl yapılır? Bu sorunun yanıtı kadar, ameliyat sonrası sürecin doğru yönetilmesi de önemlidir. Uygun rehabilitasyonla diz gücü artar. Günlük yaşam daha konforlu hâle gelir.





